Een groot hart klopt niet meer… Op Zaterdag 4 december 2021, tijdens de Advent, op weg naar het Licht, is te Bergen op Zoom in de leeftijd van 79 jaar overleden de hoogeerwaarde heer mgr R.H.M Smit – maar: “zeg maar gewoon Rud”!
Geboren op 16 september 1942 te Breda, werd hij na zijn jaren op het klein- en grootseminarie van het Bisdom Breda op 25 juni 1966 door Bisschop De Vet tot priester gewijd.
Als rector van het Pauselijk Nederlands College en de Kerk van de Friezen en als geestelijk adviseur van de Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel, van 1995 tot 2003, bracht Rud al zijn talenten en kwaliteiten met zich naar Rome. Zijn voorganger, mgr Martinus ‘Tiny’ Muskens, was bisschop van Breda geworden en deze had als voorwaarde gesteld dat een priester van zijn nieuwe bisdom naar Rome gestuurd zou worden – een eerlijke ruil! Breda won er mee, maar Rome net zo goed! In Rud kwam dat grote hart naar Rome – het grote hart van een goede herder!
En herder was hij – met hart en ziel! Na zijn priesterwijding werd hij secretaris van het Bisdom Breda en staflid van het Diocesaan Pastoraal Centrum, alwaar hij leiding gaf aan het Diocesaan Instituut voor Jeugd en Jongeren. Van daaruit lag de stap naar de Theologische Faculteit Tilburg als studentenpastor alleen maar voor de hand. Omringd door jonge mensen was Rud in zijn element – voortdurend alle snaren van mensen rakend, een man levend voor anderen, die steeds zo ontzettend veel wist mee te geven … Geestelijk voedsel voor altijd en overal!
In Augustus 1984 keerde Rud terug naar ‘zijn’ Breda, zijn stad – en ook zeker naar zijn club, zijn NAC. Wat was hij trots op ‘onze Pierre’ [van Hooijdonk] in de jaren dat deze voor Oranje mocht spelen en scoren. Als pastoor van de parochie van de H. Martinus te Princenhage-Breda, alsook de H. Moeder Gods te Effen en de H. Anna, de OLV Rozenkrans en de OLV van Altijddurende Bijstand te Breda kon hij er zijn – voor iedereen, een goede herder, gewoon Rud! In ‘zijn’ Breda werd hij in 1988 lid van het kathedraal kapittel.
In 1995 begon zijn hoofdstuk hier in Rome, zoals gezegd als rector van het Pauselijk Nederlands College en de Kerk van de Friezen en als geestelijk adviseur van de Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel – niet alleen zijn hoofdstuk, maar een hoofdstuk van een ieder van ons! Een hoofdstuk om telkens weer in te ‘bladeren’, te ‘lezen’, om te blijven herinneren – waardoor dat grote hart van deze goede herder blijft kloppen, in onze Kerk van de Friezen … In ons! Want: een herder was hij – met hart en ziel! Ook hier in Rome – voor iedereen, jong en oud, zonder aanziens des persoons, met open armen, een open hart … Koning, keizer, admiraal, Paus, bisschoppen, priesters, religieuzen, ambassadeurs, politici, zakenlieden, kunstenaars, wetenschappers, journalisten, mensen van radio en tv, beroemdheden, kortom: heel het gelovige volk hier op aarde … Maar ook: het anders-gelovige volk… Het minder-gelovige, ja zelfs het niet-gelovige volk – hij was er … Gewoon Rud!
In korte tijd slaagde hij erin om de gemeenschap rondom de Kerk van de Friezen uit te breiden en te versterken, te verstevigen. Pelgrims, toeristen, bezoekers, ‘eigen volk’ in Rome – iedereen was bij hem welkom. Op de Woensdagochtend na de wekelijkse audiëntie van de Paus, op de Zondag voor, tijdens, en na de Heilige Mis, eenvoudigweg bij alle vieringen en bijeenkomsten. De Oecumene, de restauratie van de Kerk van de Friezen, de nauwe samenwerking met de Nederlandse bisdommen, met de Raad van Economisch Advies, met de Stichting Vrienden van de Kerk van de Friezen – Rud nam het allemaal met verve ter hand.
Ook als rector van het Pauselijk Nederlands College, als vertegenwoordiger van de Nederlandse Bisschoppenconferentie en zo de verbinding naar het Vaticaan, was hij de optimale gastheer. Voor de bewoners van het huis – de zusters van de Congregatie van JMJ, de priesters studerende in Rome, komende vanuit Nederland maar vooral ook uit tal van landen in de zogenaamde ‘Derde Wereld’, een paar vaste leken – en voor alle bezoekers was hij een vaste rots, een referentiepunt, een mentor, een vaderfiguur… Steeds weer die goede herder!
En toen was daar het Heilig Jaar 2000 – ‘il Grande Giubileo’! Iedere week was er wel een pelgrimage vanuit Nederland, iedere week wel een bisschop of zelfs meerdere bisschoppen tegelijk, iedere week bedevaartgangers en andere bezoekers – groepen vanuit alle lagen van de bevolking, van alle rangen en standen, beroepsgroepen, studenten, ouderen, jongeren, de sterkeren, de zwakkeren, de zieken, de wandelaars, de fietsers, met velen of als eenling…
Hoogtepunt van het Heilig Jaar was ongetwijfeld de Nederlandse Dag, op 7 November 2000, het feest van de Heilige Willibrord, patroon van Nederland. Vol overgave, tomeloze energie, boordevol ideeën en eindeloze creativiteit werd er aan gewerkt, onder zijn bezielende leiding. Beginnend met een Heilige Mis in de Sint Pietersbasiliek, een audiëntie met de H. Paus Johannes Paulus II, lunchpakketten op het Sint Pietersplein en daarna met ons allen op pad – meer dan 2000 Nederlandse pelgrims in een sterprocessie door Rome! Rud had het allemaal bedacht! Vanuit negen verschillende punten in de Eeuwige Stad optrekkend naar de basiliek van Sint Jan van Lateranen, de bisschopskerk van Rome, de eerste officiële kerk gebouwd door Keizer Constantijn de Grote. Negen verschillende routes door de stad, elk met een eigen thema, elk langs drie verschillende kerken, om te bidden en voor catechese, elk met een Nederlandse bisschop als ‘gids’ … En het antwoord van Rud, met een lach en een knipoog, op de vraag van één van de bisschoppen wat er precies van hem verwacht werd als ‘gids’: “het lijkt me toch dat een bisschop goed kan preken en goed kan bidden”?! Rud ten voeten uit! Bij zijn afscheid in 2003 werd hij benoemd tot “Kapelaan van Zijne Heiligheid” – Mgr. Rud!
Na Rome volgden nog tien jaren als pastoor van de parochies H. Maagd Maria en H. Paulus te Bergen op Zoom, welke werden samengevoegd tot de Lieve Vrouweparochie. Nog rijker door zijn jaren in Rome was hij er als geestelijk leidsman in catechese en verkondiging van het geloof, als goede herder voor zijn parochianen. Op 1 September 2013 is hij met emeritaat gegaan, hoewel nog actief gebleven in zijn pastoraat, waar en wanneer het kon – thuis in Nederland.
Maar wat was hij ‘thuis in Rome’! Zijn woorden waren goud: iedere preek een juweel, zijn gebed eenvoudig maar zo ongelooflijk rijk, maar ook als er gewoon even iets gezegd moest worden. Met al zijn enorme kennis en wijsheid, zijn zin voor cultuur en geschiedenis, altijd aan het lezen, plekken bezoeken, dingen zien, ontdekken, herontdekken, altijd midden in het leven – hij liet iedereen delen in wie hij was, in wat hij te geven had, als goede herder, als mens … gewoon Rud! We gaan hem missen – zijn familie en vrienden het meest, want Rud was een familiemens. Hij had ze het liefste allemaal om zich heen!
En nu … Sluit je je ogen, maak je het stil in je en om je heen … Dan zie je hem zo voor je staan, hoor je zijn stem … En is alles goed, want hij is opgegaan naar het Licht – zijn rijke leven is nu voor eeuwig!
Moge hij rusten in Vrede en het eeuwig Licht hem verlichten! Rud … Adieu! Tot ziens bij God!
Sander Evers
